Podczas Innovation Day miałem okazję porozmawiać z Neilem Harbissonem, jednym z tegorocznych prelegentów, artystą, cyborgiem oraz założycielem Cyborg Foundation, posiadającym bardzo rzadką przypadłość – ślepotę barwną. Neil nie widzi barw, Jego świat jest czarno-biały. Jest jednak w stanie słyszeć kolory dzięki wsparciu technologii – za pomocą elektronicznego oka na stałe umieszczonego w Jego głowie, mózg Neila potrafi przetworzyć kolory w dźwięki i właściwie je interpretować. Mimo tego, że rozmawialiśmy relatywnie krótko, było to naprawdę wyjątkowe doświadczenie. Mam nadzieję, że zapis naszej rozmowy odda to przynajmniej połowicznie.
Adam Przeździęk: Powiedziałeś kiedyś, że zamiast tworzyć kolejne aplikacje i rozwiązania wirtualne, powinniśmy bardziej skupić się na ulepszaniu naszego własnego ciała. W związku z tym, czy ja również mógłbym stać się cyborgiem?
Neil Harbisson: Tak, jak najbardziej. Zamiast rozwijać “zmysły” urządzeń, większą korzyścią dla nas wszystkich byłoby rozwijanie nas samych. Dam ci przykład. Dziś nawet samochody wykrywają to, co znajduje się za nimi. Mają czujnik cofania. My go nie posiadamy i przez to bywamy zaskakiwani. A przecież moglibyśmy mieć wszczepiony mały implant z tyłu głowy, który wibrowałby delikatnie, w razie zagrożeń, znajdującymi się za naszymi plecami. Za 10 dolarów możesz zrobić to samo dzięki specjalnemu kolczykowi na podczerwień w uchu, więc wcale nie musisz umieszczać w swoim ciele implantu. Działa to podobnie jak armatura z czujnikami w łazienkach – uruchamia się, gdy wykryje aktywność, w tym konkretnym przypadku, “przeszkodę” za tobą i wtedy delikatnie wibruje. Takie proste ulepszenia wykonujemy już dziś. Co ważne, nie należą one do przesadnie drogich.
AP: Kiedy ktoś może powiedzieć o sobie, że jest cyborgiem? Istnieje jakiś próg wejścia, jak na przykład wspomniany wcześniej implant w ciele lub jakakolwiek inna technologia na stałe umieszczona we mnie?
NH: Kiedy uznasz, że jesteś cyborgiem i tak będziesz o sobie mówił… to znaczy, że nim jesteś. Tu bardziej chodzi o twoją osobowość i o silne utożsamianie się z samą ideą. Możesz nie mieć żadnych implantów, ale czuć, że jesteś cyborgiem i nikt ci tego nie zabroni, bo ta idea jest bardzo otwarta i pojemna. Jak wiesz, słowo “cyborg” to zlepek słów “cybernetyczny” oraz “organizm”. W zależności od tego, jak definiujesz te dwa pojęcia oraz pojęcie “związek” [pomiędzy nimi – AP], możesz uzyskać wiele definicji tego jednego słowa. Możesz być cyborgiem z psychologicznego punktu widzenia, tzn. czuć związek z cybernetyką, a jednocześnie nie mieć jakichkolwiek implantów. Natomiast jeśli związek z tą nauką jest u ciebie bardzo silny i wyraźny, wtedy możesz uważać się za cyborga. Nie ma żadnego progu wejścia. To tak samo, jakbym powiedział ci, że jestem kobietą, bo tak się czuję. Ty możesz uznać, że nią nie jestem, ale będę nią dla samego siebie, ponieważ tak czuję, tak o sobie myślę i jest to we mnie głęboko zakorzenione. Będziesz musiał to zaakceptować, mimo tego, że nie posiadam części ciała wyróżniających kobiety.
AP: A co z osobami, które ingerują we własne ciało?
NH: W takim przypadku mówimy o cyborgu biologicznym. To ktoś, kto w swoim ciele fizycznie posiada rozwiązania z dziedziny technologii. To drugi typ cyborgów. Trzecim jest typ cyborga neurologicznego, którego mózg zmienił się pod wpływem rozwiązań cybernetycznych. Może to nastąpić poprzez nadmierne, nieświadome poddawanie się technologii, która oddziałuje na mózg człowieka lub w wyniku działań celowych, np. w efekcie ciągłego noszenia urządzeń, wpływających na funkcjonowanie mózgu lub wszczepienia sobie implantu. To trzy główne rodzaje cyborgów, choć wyróżnić można jeszcze kilka innych.
AP: Czujesz się bardziej człowiekiem czy cyborgiem? [Pytanie od czytelnika]
NH: Cyborgi są ludźmi, a raczej pewnym specyficznym rodzajem ludzi. Wiele osób uważa, że bycie cyborgiem oznacza bycie maszyną, co nie jest prawdą, bo nie ma między nimi powiązania. Czym innym są maszyny i roboty, a kim innym jest cyborg, który stanowi przemyślane połączenie człowieka z nowoczesną technologią. Będąc cyborgami nie przestajemy być jednocześnie ludźmi.
AP: Powiedz więcej o Eyeborgu (urządzenie, które Neil ma wszczepione w swoją głowę), pracujesz nad jego rozwojem i ulepszaniem?
NH: Kiedyś używałem właśnie określenia Eyeborg, bo było to jakby moje trzecie oko. Dziś mówię o nim “Antena”, z tego względu, że zaczęło spełniać większą rolę w moim życiu i potrafi zdecydowanie więcej, niż kiedyś.
AP: Wiem, że dzięki Antenie łączysz się z internetem, jak?
NH: Połączenie internetowe jest w mojej głowie, dzięki temu odbieram kolory z innych części świata, a także mogę łączyć się z satelitami. Kolejnym krokiem będzie umożliwienie stałego połączenia z przestrzenią i pewnego rodzaju postrzeganie stereo. Jeden kanał odpowiedzialny będzie za odbieranie dźwięków kolorów, które otaczają mnie na co dzień, a drugi pozwoli mi stale odbierać dźwięki kolorów z przestrzeni. Będę więc miał możliwość odbierać dźwięki z dwóch źródeł jednocześnie. Odbieranie kolorów z przestrzeni umożliwi mi instytucja, zajmująca się monitorowaniem aktywności Słońca, przy użyciu dwóch specjalnych kamer. Obrazy przez nie rejestrowane będę odbierał na bieżąco, co za tym idzie, będę stale mógł słyszeć Słońce i np. wykrywać tzw. Burze Słoneczne.
AP: Kiedy więcej osób na świecie zdecyduje się na korzystanie z takich rozwiązań jak Twoja antena?
NH: Myślę, że w okolicy roku 2020 ludzi z takimi i jeszcze bardziej rozwiniętymi urządzeniami zobaczymy więcej. Natomiast przed 2030 możemy spodziewać się boomu na wszelkiego rodzaju technologie umieszczane w nas na stałe. Dzięki temu zyskamy nowe, lepsze części naszego ciała, ale i zupełnie nowe zmysły. Ulepszeniu i wyostrzeniu ulegną również te, które aktualnie posiadamy. Ten ruch w naszym społeczeństwie będzie naprawdę duży. Dzieci urodzone na początku XXI wieku, mając 18 lat będą dużo bardziej skłonne, by posiadać technologię “w sobie” i będzie to dla nich czymś zupełnie normalnym. Osoby starsze będą miały z tym większy problem, co można zauważyć także już dziś.
AP: W jednym ze swoich wystąpień powiedziałeś, że XXI wiek będzie okresem wielkich zmian, co dokładnie miałeś na myśli?
NH: Dziś jesteśmy w okresie przejściowym, jeśli chodzi o mariaż człowieka z technologią, bo nadal się tego obawiamy. XXI wiek będzie inny. Coraz częściej będziemy stawali się cyborgami. Dzisiejsze tzw. “Wearing Technology” staną się technologią w prawdziwym tego słowa znaczeniu, będziemy znacznie lepiej wiedzieli, jak z tych rozwiązań korzystać w pełni. Jesteśmy od tego dosłownie o krok i ten krok do wykonania jest naprawdę niewielki. Jednym z najważniejszych powodów, przez który już dziś ludzie nie adaptują w pełni nowych technologii i nie implementują ich do swoich ciał jest to, że cały XX wiek pokazywał ten rodzaj połączeń techniki i człowieka w bardzo negatywny sposób. Wszystkie filmy, komiksy, książki jakie znam przedstawiały takie połączenie jako coś bardzo niebezpiecznego i dziwacznego. Młodsze osoby postrzegają to już znacznie inaczej i niekoniecznie widzą w tym ogromne zagrożenie. Zmienia się sposób myślenia o łączeniu technologii i ludzkiego ciała, co za tym idzie, więcej ludzi będzie chciało ulepszyć swój organizm.
AP: Koniec końców technologia powinna nam służyć i usprawniać nasze życie…
NH: Uważam, że technologia przede wszystkim powinna pozwalać nam rozwijać nasze zmysły i postrzeganie. Musimy wykorzystywać ją znacznie częściej w tym celu. Do tej pory najczęściej używaliśmy technologii, by rozwijać naszą wiedzę lub sprawność fizyczną, ale zmysły są równie ważne i nad ich sprawnością powinniśmy pracować równie mocno. Na razie nie idzie nam to najlepiej.
AP: Czysto hipotetycznie. Gdybyś miał szansę postrzegać świat i kolory w tradycyjny sposób, zrezygnowałbyś ze swojej anteny i rozpoznawania barw poprzez dźwięki?
NH: Nie, ponieważ normalne postrzeganie kolorów jest ograniczone i możesz widzieć barwy z przedziału ograniczonego kolorem czerwonym i fioletowym. Nie możesz również widzieć tego, co dla ludzkiego oka niewidoczne, przykładowo nie zobaczysz podczerwieni. System, który mam zamontowany w głowie pozwala mi rozszerzyć moje postrzeganie, przez co widzę znacznie więcej kolorów niż człowiek bez anteny. Co więcej, jestem w stanie widzieć więcej kolorów nie tylko tu, gdzie teraz siedzimy, ale również na innym kontynencie, nadal pozostając w tym samym pokoju.
AP: Jak czujesz się podczas zakupów w supermarkecie wśród setek kolorowych produktów?
NH: Na pewno nie mógłbym w żadnym z nich zamieszkać. To byłoby dla mnie zdecydowanie zbyt wiele! Ale lubię po nich spacerować, ponieważ jest to dla mnie mocno stymulujące, choć bywa też zbyt stymulujące i dlatego nie mogę w nich przebywać za długo. Co ciekawe, znacznie bardziej stymulująca od supermarketów jest dla mnie cała przestrzeń. Jest tam dużo więcej kolorów, takich jak ultrafiolet, które są tak bardzo hałaśliwe, że nawet dla mnie jest to za duży bodziec. Muszę więc ograniczać swój czas nasłuchiwania tego, co dzieje się w przestrzeni i robić to sporadycznie. Przystosowanie i przyzwyczajenie się do odbierania w trybie ciągłym tak dużej ilości dźwięków (jest ich znacznie więcej niż w supermarkecie), jakie roztaczają się dookoła nas zajmie mi prawdopodobnie miesiące, a nawet lata.
AP: Pytanie, które teraz chciałem Ci zadać jest banałem, gdy zadaje się je ludziom, widzącym kolory w typowy sposób. Jednak w Twoim przypadku nie potrafiłem się oprzeć. Jaki jest Twój ulubiony kolor?
NH: Najbardziej lubię podczerwień.
AP: Ja niestety go nie widzę, więc nie podyskutujemy na ten temat :)
NH: Gdy będziemy wracali na salę konferencyjną będziemy mijali duże, automatyczne drzwi. Wiązka jest tam naprawdę wyraźna, szczególnie lewe skrzydło drzwi emituje ją bardzo mocno.
AP: Zawsze świetnie się ubierasz i wiem, że to również ma związek z tym, w jaki sposób odbierasz otaczające nas barwy. Czy otrzymujesz komercyjne oferty od firm, które chciałyby z Tobą współpracować? Przyszły mi na myśl marki z branży modowej i projektowanie unikalnych kolekcji, opartych o Twój poszerzony zmysł?
NH: Ja sam zaprojektowałem moją własną linię ubrań i w trakcie tego procesu współpracowałem z kilkoma projektantami. Nie jest to wielka firma. Póki co, to mój własny projekt, w ramach którego powstała jedynie moja pierwsza kolekcja. Mam jednak zamiar dalej go rozwijać i współpracować z kolejnymi projektantami, by tworzyć nowe, odmienne kolekcje ubrań na różne okazje, które po prostu dobrze brzmią. Musisz wiedzieć, że możesz ubrać na siebie ciuch, który brzmi w konkretny sposób. Na przykład muszka, którą mam na sobie [widoczna na zdjeciach – AP], zaprojektowana została przez mojego znajomego i “noszę” na niej gamę G-dur, ponieważ ona dobrze brzmi. Współpracuję również z firmą produkującą farby z Wielkiej Brytanii, która dwa miesiące temu wprowadzała na rynek nowy zestaw farb do malowania wnętrz. W ramach tej kampanii ściany jednego z domów pomalowane zostały tak, by całość brzmiała dobrze. Wszystko według mojej rekomendacji. Współpracuję również z restauracjami, np. z El Celler de Can Roca w Gironie (jedna z najlepszych restauracji na świecie), której pomagam stworzyć dania, brzmiące jak konkretny utwór muzyczny, co klienci mogą sprawdzić prosząc mnie abym skierował na nie swoją antenę, wtedy słyszą konkretne dźwięki.
AP: Gdy pierwszy raz usłyszałem o Tobie i o Twojej chorobie, zastanawiałem się, czy Twoje sny są kolorowe, czy jedynie szare. Dziś wiem, że w Twoich snach kolory są również obecne.
NH: Nie widzę kolorów, ja je po prostu odczuwam dzięki antenie. Nigdy ich tak naprawdę nie widziałem, bo zwykle widzę wszystko w bieli i czerni. Na szczęście w moich snach kolory również są obecne. Na co dzień moje odczuwanie kolorów oparte jest o delikatne wibracje, które dzięki antenie odbieram wewnątrz mojej czaszki, a następnie przekształcam w konkretne dźwięki. W taki sposób widzę kolory.
